Cẩn trọng với triệu chứng nôn và tiêu chảy ở trẻ

Trẻ em đau bụng
Trẻ em đau bụng

Trong thời gian qua, dịch nôn, tiêu chảy ở trẻ bùng mạnh. Nhiều cha mẹ đã sử dụng những loại thuốc cầm tiêu chảy, cầm nôn mà không theo chỉ định của bác sĩ, dẫn đến việc quá liều, nhiễm tác dụng phụ thậm chí ngộ độc cho trẻ. PGS.TS Nguyễn Thị Việt Hà – Trưởng khoa Tiêu hóa Bệnh viện Nhi Trung ương khuyến nghị rằng: “Trong mùa dịch này, khi bố mẹ phát hiện trẻ đau bụng, nôn cấp tính cần đưa trẻ tới bệnh biện để được can thiệp kịp thời”.

Vì sao trẻ bị nôn và đau bụng?

Vi khuẩn, virus
Vi khuẩn, virus là một trong những nguyên nhân gây nôn, đau bụng ở trẻ

Có nhiều nguyên nhân gây ra hai triệu chứng này ở trẻ. Dưới đây là những nguyên nhân phổ biến:

  • Nhiễm khuẩn đường tiêu hoá là nguyên nhân thường gặp nhất. Các loại virus như rotavirus, norovirus, calicivirus, adenovirus, COVID-19 là những gương mặt thường gặp khi nhắc đến hội chứng này. Viêm dạ dày ruột có thể xảy ra khi trẻ ăn thức ăn, uống nước bị nhiễm khuẩn hoặc trẻ ngậm tay, chơi đồ chơi bị nhiễm bẩn.
  • Thời tiết nắng nóng của mùa hè làm gia tăng sự phát triển của ruồi, muỗi, gián, kiến… dẫn đến dễ lây lan các mầm bệnh. Nôn trớ do viêm dạ dày – ruột nhiễm khuẩn thường bắt đầu đột ngột và hồi phục nhanh trong vòng 24 giờ. Các biểu hiện khác như tiêu chảy phân nhày máu, sốt hoặc đau bụng sẽ xuất hiện đồng thời hoặc sau 12-24 giờ.
  • Ngộ độc thực phẩm cũng là một trong những nguyên nhân chính. Mùa hè là thời điểm trẻ cùng gia đình được đi du lịch nhiều hơn, sử dụng các thực phẩm chuẩn bị sẵn hoặc thức ăn đường phố dễ bị nhiễm khuẩn hoặc nhiễm độc tố vi khuẩn như thịt, cá, hải sản, kem, trứng, sữa và rau quả làm gia tăng tình trạng viêm dạ dày – ruột. Sử dụng đá, nước giải khát không vệ sinh gây nhiễm khuẩn.
  • Chế độ ăn không phù hợp như ăn uống quá độ, dị ứng thức ăn, hay độc chất hoặc dùng thuốc quá liều cũng là nguyên nhân thường gặp gây nôn trớ và đau bụng ở trẻ em.
  • Bệnh lý cấp cứu ngoại khoa cần phải nhanh chóng phẫu thuật như lồng ruột, viêm ruột thừa, tắc ruột…

Các dấu hiệu ở trẻ bị đau bụng và nôn cấp tính

Biểu hiện đau bụng ở trẻ em khác nhau theo nguyên nhân gây bệnh và lứa tuổi của trẻ. Trẻ chưa biết nói thường sẽ biểu hiện bằng triệu chứng quấy khóc liên tục với vẻ mặt nhăn nhó đau đớn. Những trẻ lớn hơn có thể sẽ nói với cha mẹ về tình trạng đau bụng, vị trí đau và mô tả được tính chất của cơn đau dù không phải lúc nào cũng chính xác.

Trẻ bị đau bụng

Trẻ thường đau bụng vùng quanh rốn hoặc giữa bụng với cơn đau thoáng qua. Cần đưa bé đến bệnh viện nếu đau ở vị trí dưới rốn và nghiêng về phía bên phải, đau bụng lan xuống vùng bẹn kèm theo đi tiểu khó, cơn đau kéo dài quá 24 giờ hay mức độ đau trở nên trầm trọng hơn vì trong tình huống này đau bụng có thể do viêm ruột thừa hay những vấn đề nghiêm trọng khác.

Nôn là một trong những triệu chứng thường gặp khi ngộ độc thực phẩm. Hãy đưa trẻ đến bệnh viện nếu nôn kéo dài trên 24 giờ hoặc trẻ nôn liên tục, nôn ra tất cả mọi thứ sau khi ăn hoặc uống, dịch nôn có màu xanh hoặc vàng, có sự hiện diện của máu đỏ tươi hoặc máu đông.

Tiêu chảy thường xuất hiện đồng thời hoặc sau nôn, đau bụng. Tình trạng tiêu chảy có thể tồn tại ngay cả khi đau bụng đã hết. Trẻ cần được đưa đến cơ sở y tế nếu trẻ đi ngoài phân lỏng nhiều nước, nhiều lần trong ngày, phân nhày máu hoặc có biểu hiện mất nước.

Khi có các biểu hiện nặng như nôn nhiều, đau quặn, trẻ cần được đi khám tại các cơ sở y tế. Tại đây bác sỹ sẽ cần làm một số xét nghiệm như công thức máu, xét nghiệm phân, siêu âm, chụp Xquang bụng để xác định chính xác căn nguyên và có hướng xử trí.

Em bé đau bụng
Cần đưa trẻ đến các cơ sở y tế nếu có biểu hiện đau dữ dội

Với những trẻ có tiền sử đã mắc COVID-19 hoặc tiếp xúc với người mắc COVID-19, sống trong vùng dịch, cha mẹ cũng cần lưu ý các biểu hiện đau bụng và nôn. Kết quả từ các nghiên cứu trên thế giới cho thấy 30-40% trẻ em nhiễm COVID-19 có biểu hiện triệu chứng tiêu hóa như nôn, đau bụng, tiêu chảy. Sau nhiễm COVID-19 4-6 tuần khoảng 10% trẻ có biểu hiện đau bụng, nôn.

Xử trí đau bụng và nôn tại nhà

– Khi trẻ đau bụng, cha mẹ nên trấn an, vỗ về và cho trẻ nằm nghỉ. Cần theo dõi sát để phát hiện ra những dấu hiệu bất thường, đưa trẻ đến bệnh viện kịp thời. Không sử dụng thuốc giảm đau vì có thể làm che lấp những dấu hiệu cần thiết để phát hiện bệnh, gây khó khăn cho việc chẩn đoán.

– Cho trẻ uống đủ nước để tránh mất nước và điện giải khi nôn hay tiêu chảy nhiều. Tốt nhất là cho trẻ uống dung dịch bù nước và điện giải (Oresol). Có nhiều chế phẩm (viên, gói bột) để pha dung dịch Oresol, cha mẹ cần pha đúng theo hướng dẫn. Không cho trẻ uống một lúc quá nhiều mà nên kiên nhẫn cho bé uống từ từ từng ngụm nhỏ, 50-100ml Oresol sau mỗi lần trẻ bị nôn hoặc tiêu chảy. Nếu trẻ đã được uống Oresol theo nguyên tắc ít một nhưng vẫn bị nôn, tình trạng đi ngoài còn nhiều, cha mẹ cần nhanh chóng đưa trẻ tới viện để được bù nước, điện giải bằng truyền dịch.

Trẻ uống nước
Cho trẻ uống nước khi bị tiêu chảy, nôn

– Không tự sử dụng thuốc cầm nôn và cầm tiêu chảy. Nôn và tiêu chảy là một hoạt động bảo vệ cơ thể để tống các tác nhân gây bệnh ra khỏi cơ thể. Sử dụng thuốc cầm nôn, cầm tiêu chảy không phù hợp sẽ dẫn đến tình trạng giảm nhu động ruột, giảm hấp thu và kéo dài thời gian lưu lại trong đường tiêu hóa của vi khuẩn, độc tố gây ngộ độc thực phẩm làm trẻ đầy, chướng bụng, và kéo dài thời gian bị bệnh.

– Nên cho trẻ ăn thức ăn lỏng, dễ tiêu hóa trong giai đoạn bệnh và cho ăn trở lại bình thường và ăn nhiều hơn khi trẻ hồi phục. Nếu trẻ không nôn trớ từ 12-24 giờ thì có thể cho bé ăn uống lại bình thường nhưng vẫn cho bé uống nhiều nước, nhất là nước tinh khiết. Bắt đầu với những thực phẩm dễ tiêu hóa như ngũ cốc hay sữa chua.

– Nếu trẻ có biểu hiện sốt từ 38,5 độ C trở lên, cha mẹ hãy sử dụng các thuốc hạ sốt thông thường như Efferalgan, Hapacol, Tylenol giúp bé hạ sốt. Không sử dụng kháng sinh khi không có chỉ định của bác sĩ.

– Nôn trớ và tiêu chảy có thể làm gia tăng lây nhiễm trong gia đình. Cha mẹ nên chú ý phòng ngừa lây nhiễm trong gia đình và người xung quanh bằng cách rửa tay với nước và xà phòng sau khi thay bỉm, quần áo cho trẻ, trước và sau khi chuẩn bị thức ăn, cho trẻ bệnh nghỉ học giúp hạn chế lây lan.

Hy vọng những thông tin trên đây đã phần nào giúp các vị phụ huynh nhận biết và xử lý khi trẻ bị nôn mửa, tiêu chảy. Luôn đảm bảo quy tắc, ăn chín, uống nước đun sôi để nguội nhằm đảm bảo sức khỏe nha đình tốt nhất bạn nhé!

Nguồn tham khảo:

Bệnh viện Nhi Trung ương

https://thewaterman.vn/blogs/kinh-nghiem/bo-me-nen-lam-gi-khi-tre-bi-non-va-tieu-chay

Chia sẻ